Erik Sep (44) kan er zelf ook wel om lachen. Nee, hij is niet het prototype van de diplomaat die geruisloos doet wat er verwacht wordt van een man in zo'n functie. Sep was voorheen getalenteerd wielrenner in de polders van Zeeland en West-Brabant, leefde anti-kraak in Rotterdam, verdiende bij als schoonmaker in dampige frietfabrieken en maakt al een leven lang robuuste, tastbare en moderne kunst. Een sleutelbox annex brievenbus op het onderlijf van een paspop bijvoorbeeld.
Sep's metersgrote kunstwerk 'Neurotopia' ligt in delen opgeslagen naast zijn werkplaats op een Dordts industrieterrein. Het is een miniatuurstadje, gebouwd door stevige knuisten die evengoed overweg kunnen met een cirkelzaag als met detailwerk op de vierkante millimeter. Neurotopia is nog niet af. Al tien jaar groeit het stadje beetje bij beetje, en kwam het wereldwijd al eens onder de aandacht.
Eind 2018 kreeg Sep de vraag of hij stadskunstenaar van Dordrecht wilde worden. Een eervolle en relatief nieuwe functie die onder andere de kunst dichterbij de bevolking moet brengen. Kunstenaar Sep had er meteen zijn eigen gedachten over. "Ik wilde er niet alleen maar zijn voor mensen die toch al regelmatig naar het museum gaan. Er zijn namelijk nog veel meer burgers. Die wonen ook in Dordrecht en zijn net zo belangrijk."
Daarmee doelt de stadskunstenaar vooral op de tientallen daklozen die in Dordrecht leven. "Dit is een stad waar veel problemen zijn op dat gebied. Dordrecht kent statistisch gezien veel mensen die op straat leven." Dat het hem serieus is, is bijvoorbeeld te zien als hij het Dordts Daklozendiner van de grond krijgt. Het is een fors karwei om het Statenplein in het centrum om te toveren tot een openluchtrestaurant en een Indische rijsttafel voor honderd personen te regelen, maar voor Sep is geen uitdaging te groot. Het restaurant is een succes.
Sep's band met daklozen wordt vooral duidelijk op 25 september 2019. Op die dag sleept de gemeente voor zijn ogen het Daihatsu-busje weg van de dakloze Minko. Minko zelf staat er radeloos bij. Het tafereel gaat bij Erik door merg en been. "Het is je plekje, je enige schuilplek waar je gebruik van kunt maken. Het is heel gemeen om iemand die niets heeft van zijn laatste bezit te ontdoen. Dat busje was zijn alles", zegt hij.
Minko is ongetwijfeld de meest bekende dakloze van Dordrecht. Met zijn wilde haardos, woeste baard, gitaar en raspend stemgeluid is hij een bekende verschijning in het centrum van de stad. De straatartiest is altijd wel ergens te vinden in het centrum, al spelend, zingend en soms bedelend. Toch zijn er maar weinigen die weten waar hij precies slaapt. Dat blijkt dus het busje te zijn, en dat is er nu niet meer. Volgens Sep was het busje voor Minko van groot belang: "Niet iedereen voelt zich prettig en veilig in de drukte die het Leger des Heils kan zijn."
Stille nacht, veilige nacht
"Als dit busje toch eens vierkante wielen had", is de gedachte die voortdurend door zijn hoofd schiet als de takelwagen zijn sleepwerk. doet Dat is een voor Minko gouden gedachte, zo blijkt. De stadskunstenaar kan het wegslepen niet verhinderen, maar broedt ondertussen wel op een list. Uiteindelijk bedenkt hij een plan.
De volgende dag gaat Erik meteen aan de slag. Er wordt hout verzameld, gezaagd en getimmerd. Beetje bij beetje verschijnt daar een replica van het verdwenen witte bestelbusje. Alleen dit keer zonder motor en helemaal van hout. Geen voertuig, maar kunst. Die vierkante wielen maken het helemaal compleet. "Dat maakt het tot een kunstobject en geen voertuig. En kunst mag je niet zomaar wegslepen", zegt Sep. Zeker niet als die kunst is gemaakt door een stadskunstenaar. Met het oog op de naderende feestdagen geeft Erik het een passende naam: Stille nacht, veilige nacht.
Minko is maar wat blij met zijn nieuwe houten bus. Zelf is hij de stad in, maar Erik geeft alvast een korte rondleiding. Het 'voertuig' blijkt zelfs houten koplampen te hebben. "Alles om het zoveel mogelijk te laten lijken op het oude busje. De binnenkant is geïsoleerd, zodat hij de winter met wat dekens ook doorkomt. Het is ook langzaam een nieuw kunstwerk aan het worden, want Minko tekent het helemaal vol. "Als een soort Jean-Michel Basquiat, de expressionist", legt hij uit.
"Ja, er mag wel weer even opgeruimd worden", lacht Erik. "Maar daar gaan we Minko mee helpen." De bus is trouwens de moeite van het bestuderen waard. 'All you need = love', valt er te lezen. 'La Vida es nada', leest de eerst regel van een gedicht naast de deur van de denkbeeldige chauffeur. Er ligt ook een djembé-trommel. Sep legt uit waarom: "Minko is muzikaal. Dat wordt misschien overschaduwd door hoe hij nu leeft, maar hij heeft talent en een muzikaal verleden."
Of de houten bus met vierkante wielen een permanente oplossing is, durft Erik Sep niet te zeggen. "Wel weet ik dat er in ieder geval een flink debat zal ontstaan als ook deze bus wordt weggesleept. Dat gaat echt wat losmaken hier in Dordt."
En zo komt er volgende week een einde aan het stadskunstenaarschap van Erik Sep in Dordrecht. De slotvraag: heeft hij iemand gered met zijn kunst? "Misschien mag je dat wel zo zeggen, ja."
