Hier maken ze burgers en balletjes van sprinkhaan: 'Mensen vinden dit een vies idee'

Een rups, kakkerlak of sprinkhaan als tussendoortje: in delen van de wereld is het een ware delicatesse, maar hier bedanken we vriendelijk. Zonde, menen Eysbrand Rozendaal en Peter Stam uit Nieuw-Lekkerland, want de insecten zitten vol met voedingsstoffen en zijn bovendien relatief duurzaam te kweken. Daarom besloten ze een bedrijf op te richten wat zich focust op het kweken en verwerken van sprinkhanen.

Het kantoortje van Joy Bugs, gelegen in de achtertuin van een boerderij, is het een bijzondere plek om te praten. Her en der staan grote plastic opbergdozen met vers, vochtig gras opgestapeld, en op de grond springt een aantal sprinkhanen ter grootte van een wijsvinger alle kanten op. Hoort er allemaal bij, zegt Eysbrand. "Soms ontsnapt er weleens eentje", grijnst hij. "Dan kom ik thuis en zit-ie ergens verstopt."

Inmiddels zijn Eysbrand en Peter, vrienden en zwagers, daar wel aan gewend. Zo’n 9 jaar geleden begon hun avontuur. "Peter zat in Ethiopië en ontmoette daar iemand die sprinkhanen kweekte", vertelt Eysbrand. "Dat bleef bij ons hangen, we houden wel van nieuwe dingen proberen. Tegelijkertijd kwam de maatschappelijke discussie rond het eten van insecten steeds meer op gang."

De twee besluiten daarom een sprinkhanenkwekerij op te zetten, al was dat in het begin lastiger dan gedacht. "Weinig andere kwekers wilden met ons praten, vanwege de concurrentie", vertelt Eysbrand. "Toen zijn we maar gewoon begonnen. We spraken af om te kijken waar het schip strandt." Inmiddels zijn de ondernemers naar eigen zeggen de enige sprinkhanenkwekerij in Nederland die zich focust op het kweken voor mensen. "Anderen zitten vooral op dierenvoeding."

In de praktijk ziet een sprinkhanenboerderij er niet uit zoals een 'normale' koeienstal. Peter en Eysbrand lopen naar de andere kant van het kantoor om dat te laten zien. "Maar die jas zou ik uitlaten, want het is nogal warm binnen."

Met een gemiddelde temperatuur van 35 graden, de temperatuur waarop sprinkhanen het goed doen, is het inderdaad niet koud in de kwekerij. Verdeeld over verschillende dozen zitten sprinkhanen van nul dagen tot twee weken oud. Het gaat om tienduizenden krioelende insecten. In de hokken helemaal achterin zitten de volwassen sprinkhanen die moeten paren. "Die kunnen vliegen en zitten daarom afgesloten”, legt Eysbrand uit.

Wie door de kwekerij van Eysbrand en Peter loopt, merkt een soort tikkend geluid op, dat nog het meest wegheeft van regen op een plastic golfplaat. Eysbrand vertelt dat dat de sprinkhanen zijn. "Als ze ergens tegen opspringen, kan dat wel wat geluid maken."

In de plastic dozen is het best vol, de sprinkhanen klauteren over elkaar heen. Er zitten zo’n 3.500 sprinkhanen in een doos. "Dat is nodig", vervolgt Eysbrand zijn verhaal. "Sprinkhanen zijn echte groepsdieren. Als je ze met minder plaatst, worden ze daar als het ware een beetje ongemakkelijk van."

Als de sprinkhanen twee weken oud zijn, is het volgens de ondernemers tijd om ze te verwerken. Ze zouden dan de meeste smaak hebben volgens de twee. "En dat is uiteindelijk toch waar het om gaat." Hoe het verwerken van sprinkhanen gaat? "We laten de temperatuur langzaamaan dalen. Sprinkhanen worden daar vanzelf rustiger van, en raken uiteindelijk in coma. Dat is het moment dat we ze invriezen."

Van sprinkhanen worden verschillende producten gemaakt, vertelt Eysbrand. "We doen burgers, balletjes, een product dat lijkt op pulled pork. Van dat pulled-product maken we ook loempia’s." Om hoeveel stuks dat precies gaat, is afhankelijk van hoeveel er wordt besteld. Volgens Eysbrand gaat het voor de burgers in ieder geval om zo’n honderd tot tweehonderd per maand.

"We leveren vooral aan bedrijven die specifiek op zoek zijn naar een duurzaam alternatief", legt Eysbrand uit. "Bij de supermarkt proberen we weg te blijven." De huidige kwekerij van Eysbrand en Peter kan grootschalige productie namelijk niet aan. Een bewuste keuze, vertellen de twee.

"Het is voor insectenkwekers niet makkelijk om te ondernemen", vertelt Peter. "Insecten vallen namelijk onder bepaalde wetgeving waarbij veel papierwerk en onderzoek komt kijken. Voordat een product op de markt is, ben je zo een aantal jaren verder."

Waar al sinds 2016 wordt gesproken over de kweek van insecten, lijkt de sector nog altijd weinig vleugels te krijgen. Het aantal Nederlandse insectenkwekers nam in de afgelopen tien jaar zelfs af, zeggen de ondernemers. Op dit moment gaat het slechts om een handjevol kwekers. Insectenkwekers die focussen op producten voor mensen in plaats van dieren, zijn nog schaarser.

Dat komt door een moeilijk ondernemersklimaat, meent Eysbrand. "Als een stierenfokker zomaar viooltjes wil voeren aan zijn vee, dan mag hij of zij dat doen. Als wij van voer willen veranderen, moeten we een nieuw dossier aanvragen bij een enorme Europese ambtelijke molen. Dat maakt het allemaal wat lastiger."

Daarbij komt ook kijken dat de meeste mensen in Nederland niet echt fan zijn van insecten. Al is dat een kwestie van wennen, zegt Eysbrand. "Vroeger ging het wel over insecten als voedingsbron, maar werd er verder weinig mee gedaan. Het blijft een krioelbeest en dus spannend om te eten. Mensen hadden een bepaalde associatie."

Die mening draait steeds meer bij, ervaren de ondernemers. "We merken dat mensen een beeld moeten hebben van wat wij doen voordat ze het begrijpen. Een koeienstal snappen mensen, maar een sprinkhanenkwekerij niet." Voor iedereen die benieuwd is naar een sprinkhanenburger of balletje sprinkhaan, hebben Eysbrand en Peter een boodschap: "Kom eens langs. Sprinkhanen zijn niet zo spannend als het klinkt."