Hond bijt kind, hond bijt soortgenoot: wat is er loos? En kun je het voorkomen?

Hond bijt baby. Het is de nachtmerrie van elke ouder. Begin deze maand gebeurt het in Poortugaal. Een Rottweiler takelt een kindje van elf maanden zo ernstig toe dat een medisch team met een traumahelikopter neerdaalt in de buurt van de Groene Kruisstraat. De baby wordt met spoed naar het ziekenhuis gebracht.

In Krimpen aan den IJssel gaat het deze week ook mis. Een meisje van 2 moet worden opgenomen in het ziekenhuis omdat ze ernstige beetwonden heeft in haar gezichtje.

Heftig gaat het er ook aan toe in Heinenoord. Daar weten in maart twee honden onder het hek van een metaalhandel door te kruipen. In de buurt bijten ze konijnen dood. Als ze kort daarna een stel pony’s aanvallen, zet de politie een stroomstootwapen in.

De honden worden gevangen en afgevoerd, maar onder voorwaarden weer teruggegeven aan de eigenaar. Al snel dient zich een volgend drama aan. Met dezelfde honden. Een 68-jarige man, die ’s avonds met zijn Golden Retriever over de Blaaksedijk kuiert, schrikt zich een ongeluk als zijn hond plotsklaps te grazen wordt genomen. Wanhopig probeert hij de Retriever te beschermen door op hem te gaan liggen. De man raakt daarbij zo gewond dat zijn avond eindigt in het hospitaal. De Golden Retriever moet voor behandeling naar een dierenarts.

‘Bijtincidenten’ worden dit soort voorvallen in politiejargon genoemd. “Er ontstaat vaak een hoop onrust over”, weet Sabrina Brouwer. Ze werkt bij de dierenpolitie van het basisteam IJsselland en heeft voor haar specialisme de nodige cursussen en opleidingen gevolgd.

Brouwer weet veel over agressieve honden. “Nou ja, agressief”, nuanceert ze direct, “Bijtgedrag kan allerlei oorzaken hebben. Soms vloeit het ook voort uit schrik of angst. De meeste incidenten zijn trouwens tussen honden onderling. Het is niet zo dat er in mijn werkgebied elke week mensen worden aangevallen.”

Over honden die het onderling met elkaar aan de stok krijgen zegt ze: “Die corrigeren elkaar soms alleen maar. Het lijkt heel wat en als eigenaar van de aangevallen hond kun je er flink van schrikken. Maar vaak heeft de bijter helemaal niet de intentie om de andere hond te verwonden.”

Nederland telt zo’n 1,5 miljoen honden. Naar schatting worden jaarlijks 150.000 mensen gebeten. Een op de vijf slachtoffers loopt daarbij ernstige verwondingen op. Binnenshuis zijn kinderen vaak de dupe, buitenshuis raken meer volwassenen gewond. Gemiddeld komt elk jaar één persoon door een aanval van een hond te overlijden. “Bijtincidenten worden door ons geregistreerd, maar omdat niet iedereen er melding van maakt is het lastig om een compleet beeld te krijgen”, laat een woordvoerder van de politie weten.

Het laatste heftige voorval waarbij Sabrina Brouwer als agent betrokken was? Dat was een hond die in huis zijn eigen baas had gegrepen. En niet zomaar een beetje. De vrouw was met ernstige verwondingen aan haar armen de straat op gerend. Toen Brouwer daarna bij het huis aankwam, voelde ze allesbehalve de aanvechting om naar binnen te stappen. “Ik keek door het raam en dacht: dat gaat ‘m niet worden. Dus is er een specialist van de hondenbrigade gebeld om de hond uit huis te halen. Dat gebeurt met een vangstok.”

“Hij is, met toestemming van de eigenaar, in beslag genomen. Hij had niet voor het eerst gebeten.”

“Die gaat naar een geheime locatie, ergens in Nederland.”

“Deze mevrouw stond achter het besluit dat haar hond werd weggehaald. Maar er zijn ook eigenaren die het daar absoluut niet mee eens zijn. Om te voorkomen dat zo iemand stennis komt schoppen bij een asiel en het personeel misschien zelfs bedreigt, blijft de plek waar het dier naartoe gaat geheim.”

“Zo’n verhuizing is natuurlijk heel stressvol voor het dier. Dus die mag eerst een tijdje acclimatiseren. Daarna wordt er een gedragstest gedaan om te kijken hoe het verder moet.”

Wat houdt zo’n test in?

“Deskundigen brengen in kaart hoe een hond op verschillende omstandigheden reageert. Hoe gedraagt hij zich tegenover andere honden? Wordt hij agressief als je z’n voer weghaalt? Raakt hij van de kook als je opeens een paraplu opsteekt of met je jas wappert? Ook het gedrag van de hond naar kinderen toe wordt getest. Niet met echte kinderen natuurlijk, maar met poppen. Wat zwaar meeweegt is of een hond ‘prooidrift’ heeft. Dat betekent dat hij vanuit z’n oerinstinct bijt om te doden. Zo’n hond schudt met de prooi tussen de tanden zijn kop heen en weer. In een gedragstest levert dat absoluut een minpunt op.”

“Na de test volgt een advies”, vervolgt Brouwer. “Dat gaat op basis van het incident waarvoor de hond in beslaggenomen is, observaties op de opvangplek en natuurlijk de gedragstest zelf. Het kan zijn dat de hond weer terug kan naar de eigenaar, met bijvoorbeeld de verplichting om een gedragscursus te volgen of om het dier voortaan uit te laten met een muilkorf om. Het kan ook dat herplaatsing wordt aanbevolen. Dan komt de hond meestal in een asiel terecht en wordt er een andere baas voor hem gezocht. In het uiterste geval is het advies euthanasie. De beslissing over leven en dood wordt genomen door een officier van justitie. De eigenaar kan zich daartegen nog wel verzetten. Uiteindelijk beslist een rechter dan of de hond al dan niet een spuitje krijgt.”

“Nee. Het merendeel van de honden komt in aanmerking voor herplaatsing of kan onder voorwaarden terug naar de eigenaar. Vaak voldoet het om te waarschuwen wat de gevolgen zijn bij een volgend incident. Wanneer een eigenaar dat weet, kun je van ‘m verwachten dat hij er zelf voor zorgt dat het niet nog een keer misgaat. Vaak gaat dat goed. Soms niet.”

De gedragstest voor inbeslaggenomen honden is niet onomstreden. Volgens critici zitten de dieren voorafgaand aan de test soms veel te lang ‘in de opslag’ en worden ze daardoor alleen maar agressiever. Door die omstandigheden zouden de honden geen eerlijke kans krijgen. Ook zou te snel een euthanasie-advies worden gegeven.

Sabrina Brouwer heeft zelf ook een hond. Een Akita Inu, een van oorsprong Japans ras dat vanwege z’n eigenzinnige karakter niet als ‘beginnershond’ te boek staat. Sterker nog: de Akita voert sinds 2017 de lijst aan van Hoog Risico Honden. “Dat is niet omdat hij het allergevaarlijkst is, hoor”, zegt ze. “Maar omdat het ras met een ‘A’ begint. Hij staat net boven de American Pitbull Terriër. Dat de Akita op de lijst terechtgekomen is, heeft met de kracht van z’n kaken te maken en met het vermogen om ernstig letsel toe te brengen. Het heeft niks met karakter te maken."

Haar hond? Dat is een welopgevoede schat, zegt ze. En dat ligt niet alleen aan de kennis en ervaring van Brouwer zelf, maar ook aan de fokker. “Dat is niet iemand die mensen lukraak een hond verkoopt. En als ‘ie merkt dat mensen alleen maar een pup willen, omdat ze de film Hachi hebben gezien met daarin die schattige Akita dan krijgen de kopers simpelweg nul op het rekest. Woon je in een klein appartement in het centrum van een grote stad, waardoor de hond waarschijnlijk onvoldoende beweging krijgt? Zelfde verhaal. Zo’n houding zie je echter niet bij elke fokker terug. Voor een deel van hen geldt dat pups gewoon ‘kassa’ zijn. Het kan ze niet schelen waar zo’n beest terechtkomt.”

“Veel mensen zoeken op Marktplaats naar een hond. Dat kan, maar je moet wel goed weten waarop je moet letten. Goede fokkers letten ook op het karakter van een hond, niet alleen op het uiterlijk.”

“En dan is er natuurlijk nog het buitenland, waar veel getraumatiseerde honden vandaan komen. Mensen weten soms echt niet waar ze met dit soort dieren aan beginnen. Vaak zijn de honden slecht gesocialiseerd en is het eigenlijk vragen om problemen.”

Op de lijst van risicohonden staan: Akita, Alano American Bulldog, American Pitbull Terriër, American Stafforshire Terriër, Anatolische Herder, Bandog, Boerboel, Bull Mastiff, Bull Terriër, Bully Kuta, Cane Corso, Dogo Argentino, Dogo Canario, Fila Brasileiro, Pitbull-achtigen zoals de XL Bully en XXl Bully, Rottweiler, Staffordshire Bull Terriër, Tosa en de Zuid-Russische Owcharka.

Op grond van haar jarenlange ervaring weet Brouwer één ding zeker: zelfs een Labrador, die bekend staat als een goedzak, kan bijten. Het probleem is niet zelden de eigenaar. “Veel honden raken gefrustreerd, omdat ze hun energie niet kwijt kunnen. In coronatijd bijvoorbeeld waren mensen veel thuis en was er veel gelegenheid om te wandelen. Een hond was zelfs een vrijwaring om na de avondklok nog even naar buiten te kunnen. Maar nu de pandemie voorbij is, zit zo’n beest plots heel veel alleen thuis en zijn de uitlaatsessies stukken korter.”

“Wat ik ook regelmatig zie, zijn eigenaren met psychische problemen. Die kunnen niet goed voor zichzelf zorgen, waardoor de hond ook uit balans raakt. En ja, het is ook zo dat een bepaald type mens valt voor een bepaald ras. Dat levert niet altijd de beste match op.”

Ze vindt het erg, zegt ze, dat de Pitbulls en de Staffords zo’n slechte naam hebben. “Want als ze goed gefokt en opgevoed zijn dan zijn het geweldige honden. Je moet er alleen wel als een alpha mee om kunnen gaan. Daarmee bedoel ik: als een leider. Dat is allemaal te leren, maar dan moet je er wel tijd en energie in steken. Helaas gebeurt dat niet altijd.”

De Dierenbescherming pleit al jaren voor een ‘onbeperkt houdverbod’ voor eigenaren die niet goed met een hond kunnen omgaan. Daarbij gaat het niet alleen om bijtgedrag, maar ook om zaken als verwaarlozing en mishandeling. Nu is het nog zo dat eigenaren van inbeslaggenomen honden gewoon weer een nieuw dier kunnen aanschaffen en slechts een boete krijgen als er opnieuw problemen ontstaan.

“Het is belangrijk om elk incident sowieso te melden bij de politie. Ik hoor soms van mensen dat het al de derde keer is dat een hond een ander dier of een persoon aanvalt. Maar als ik vervolgens ga kijken in ons systeem staat er niks geregistreerd. Als politie staan wij dan minder sterk in onze schoenen om in te grijpen. Een melding is voldoende. Aangifte doen hoeft niet gelijk. Maar dan kunnen wij het in ieder geval vastleggen. Bij een heftig incident is het wel belangrijk dat er gelijk met de politie wordt gebeld zodat wij een inschatting kunnen maken en kunnen handelen.”

“Mensen die aangifte doen van een bijtincident denken trouwens ook vaak dat ze naar de rechter moeten om hun schade vergoed te krijgen. Dat is niet zo. De vergoeding van een gescheurde jas of een behandeling bij de dierenarts valt vele malen sneller te regelen via de WA-verzekering. En als het om het beperken van het gevaar gaat, kan de burgemeester van een gemeente binnen afzienbare tijd een aanlijn- of muilkorfgebod opleggen. Daar hoeft geen rechter aan te pas te komen.”

“Veel mensen hebben die angst, maar dat is absoluut geen wet van Meden en Perzen. Een hond ziet echt wel het verschil tussen een soortgenoot en een kind. Bij honden die het onderling aan de stok krijgen, gaat het vaak om een rangordeprobleem waarbij de ene hond de codes van de andere hond niet begrijpt. Een hond die een kind bijt, doet dat in de meeste gevallen vanuit een schrikreactie.”

“Inderdaad. In de eerste plaats voor het kind. Maar vaak ook voor de hond.”

Eerst vragen of je de hond mag aaien, van zijn kop afblijven, zijn voer niet wegpakken, hem met rust laten als hij slaapt, niet in de bench kruipen. Het zijn een paar regels voor een kind, die zorgen dat de omgang met de hond veilig blijft. En misschien wel dé tip voor ouders: laat een jong kind nooit alleen met de hond, zodat je kunt ingrijpen als zich problemen voordoen. Meer tips en info vind je op de website van het Landelijk Informatie Centrum Gezelschapsdieren: www.licg.nl

Naschrift: De honden die de kinderen in Krimpen aan den IJssel en Poortugaal beten, zijn dezelfde dag op verzoek van de eigenaar afgemaakt. De vechtjassen uit Heinenoord zijn in beslaggenomen door de politie. Hun eigenaar laat weten dat hij niet weet hoe het hen daarna is vergaan, maar dat ze waarschijnlijk niet meer leven. De politie heeft hier geen informatie over. De hond die zijn baas in eigen huis aanviel, is dood. Het dier is in opdracht van justitie afgemaakt op basis van de resultaten van een gedragstest.