Huisartsentekort in de streek dreigt: meer huisartsen met pensioen, opvolging niet eenvoudig

De regio Drechtsteden telt volgens de meest recente cijfers van het zorgdashboard Vektis 212 huisartsen (in 2023). 32 van hen zijn tussen de 60 en 69 jaar oud; 13 huisartsen zelfs boven de 70 jaar. Geen enkele huisarts in deze streek was volgens die cijfers destijds onder de 30 jaar oud. Landelijk was de verwachting dat in 2023 7,4 procent van de huisartsen zou uitstromen vanwege de pensioensgerechtigde leeftijd. In de Drechtsteden ligt dat percentage met 8 procent boven het landelijk gemiddelde.

Maar het vinden van praktijkopvolgers is juist in deze streek niet altijd even gemakkelijk, zien de Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) en de regionale huisartsenorganisatie Drechtdokters. Hoewel hier de afgelopen twee jaar verbetering in zit, herkennen beide clubs een dreigend huisartsentekort in deze streek. “Niet in alle gemeenten in de regio is de problematiek even groot, maar in meer of mindere mate speelt het in de regio zeker”, aldus de LHV.

Binnen nu en vijf jaar gaan waarschijnlijk zo’n twaalf huisartsen uit de Drechtsteden met pensioen, vertelt Josette van Loon, programmamanager Continuïteit Huisartsenzorg bij Drechtdokters. “De meesten komen uit Dordrecht, maar dat is als grootste stad ook logisch. Maar ook Zwijndrecht en Sliedrecht komen in dat rijtje voor. In de gemeente Molenlanden gaat binnen nu en twee maanden een huisarts met pensioen, maar daar hebben we opvolging voor.”

Gemiddeld is er twee jaar nodig om opvolging te vinden voor een huisarts, vertelt Van Loon. “Het begint met het voorbereiden wanneer iemand met pensioen wil en wanneer er actie ondernomen moet worden. De verkoop van een praktijk is niet in één dag geregeld.”

De LHV merkt dat het praktijkhouderschap van een solopraktijk onder jonge huisartsen in het bijzonder als onaantrekkelijk wordt gezien. Ook Van Loon ziet dit. “De nieuwe, jonge huisarts wil vaak in een mooi, modern gezondheidscentrum zitten en samenwerken met anderen.” Volgens haar ook graag parttime, of eerst als waarnemer. “Maar de oudere generatie zit fulltime in een eigen solopraktijk. De huisartsen die dus binnenkort afscheid gaan nemen hebben vaak nog het oude arbeidsethos.”

Dat matcht in veel gevallen dus niet. Van Loon: "Als er één huisarts met pensioen gaat, zou ik daar eigenlijk minimaal twee huisartsen voor terug moeten hebben."

Daarbij komt dat de LHV ziet dat de regio Drechtsteden, ten opzichte van de grotere steden in de Randstad, als minder aanlokkelijk werkgebied wordt gezien. Hoe komt dat? “Voor een groot gedeelte is dit ‘onbekend maakt onbemind’, maar de regio moet net wat harder haar best doen om nieuwe huisartsen aan te trekken", zegt de LHV.

Daarnaast speelt ruimtegebrek een rol. “We zien dat bestaande praktijken wel de wens hebben om te groeien, maar dat de fysieke mogelijkheden beperkt zijn. Daarnaast zien we dat bij gebiedsontwikkeling (nieuwe wijken) niet altijd goed rekening is gehouden met de mogelijke huisvesting van zorgvoorzieningen.”

Een eerder rapport van de Algemene Rekenkamer beschrijft een landelijk huisartsentekort. Buiten de uitdagingen in de Drechtsteden zijn er in Schiedam en Vlaardingen bijvoorbeeld moeilijker huisartsen te vinden vanwege de achterstandswijken en speelt volgens de LHV in en om Rotterdam het gebrek aan beschikbare en betaalbare huisvesting voor huisartsen en de krapte binnen huisartsenteams een rol.

Maar wat moet er gebeuren om deze situatie structureel te verbeteren? De LHV ziet een oplossing in het stimuleren van het hebben van een eigen praktijk, door de belemmeringen die daarbij komen kijken weg te nemen. “Het merendeel van de jonge huisartsen wil op termijn wel een eigen praktijk. Uit recent onderzoek van Lovah onder aankomend huisartsen blijkt driekwart dit nog steeds te willen”, zegt LHV. “Ze worden soms afgeschrikt door verhalen over de hoge werkdruk en ze worden tijdens de opleiding niet altijd goed voorbereid op de praktijkvoeringstaken. Het helpt om dat soort drempels voor hen weg te nemen.”

Ook is er een rol weggelegd voor de huisartsenopleiding. Studenten Geneeskunde zouden tijdens de opleiding vaker in aanraking moeten komen met het huisartsenvak, zodat zij daar een positief beeld over krijgen. “Voor een goede spreiding van huisartsen over het land, is het ook belangrijk dat de opleidingen goed gespreid zijn over de regio’s, met dependances in die regio’s waar de nood het hoogst is. Huisartsen bouwen tijdens hun opleiding hun leven op in die regio en blijven er daarna vaak hangen. Bekend maakt bemind", aldus de LHV.

“Je ziet dat mensen die aan de huisartsenopleiding van het Erasmus zijn afgestudeerd, vaak toch een beetje in Rotterdam blijven hangen. Het idee is dat de Drechtsteden héél ver van Rotterdam afzitten, terwijl dat helemaal niet zo is”, zegt Van Loon.

Volgens haar is de samenwerking met de huisartsenopleiding belangrijk en gebeurt dat ook. “Ik heb al eens een ‘terugkomdag’ georganiseerd voor huisartsen in opleiding of net afgestudeerde huisartsen zonder eigen praktijk. We lieten toen een aantal huisartsen uit de streek vertellen over hun werk. Toen bleek die stap een stuk minder groot te zijn. Via zo’n dag krijgen we niet rechtstreeks nieuwe huisartsen, maar kunnen we wel via-via soms nieuwe huisartsen vinden.”

Zo gaat binnenkort een nieuwe huisartsenpraktijk in Hendrik-Ido-Ambacht van start, waar drie jonge huisartsen aan het roer staan. "Hier was een groot tekort aan huisartsen. Daarom hebben de gemeente en zorgverzekeraar de handen ineen geslagen om te kijken wat eraan gedaan kon worden. Dat resulteert in een nieuwe praktijk die geopend wordt. We zien het probleem van een huisartsentekort dus en werken eraan."

Niet alleen moeten er nieuwe huisartsen worden aangetrokken, ook moeten huisartsen behouden blijven door de werkdruk te verlagen. De LHV benoemt onder meer het verminderen van administratieve rompslomp, zodat de huisarts meer tijd heeft voor patiëntenzorg. “Dat maakt het vak leuker en is beter voor patiënten." Ook het terugdringen van wachtlijsten in de ggz kan volgens de LHV bijdragen aan het verlagen van de werkdruk voor huisartsen.

Ten slotte stelt de LHV dat er voor goede randvoorwaarden voor huisartsen moet worden gezorgd, zoals betaalbare huisvesting en toekomstbestendige tarieven. “Dit kunnen we niet alleen. Gemeenten, de provincie, de zorgverzekeraars, de huisartsenopleidingen, de landelijke overheid en de huisartsen zelf moeten hierin samen optrekken.”

De problemen op het gebied van de continuïteit van de huisartsenzorg heeft in deze streek in ieder geval de volle aandacht. “We zijn met een aantal praktijken actief aan de slag om een overdracht te realiseren, maar de vergrijzing houden we niet tegen. We werken met de zeven gemeenten in de Drechtsteden samen om de continuïteit te waarborgen. Mijn droom is om, tegen de tijd dat ik zelf met pensioen ga, het probleem opgelost te hebben. Dat zou ideaal zijn”, besluit de 63-jarige Van Loon.