Dordrecht, Netherlands

Politie test hypermoderne politiebus met 5 camera's, critici vrezen nog meer videosurveillance op straat

In Dordrecht rijdt de komende twaalf maanden een zogenaamd videovoertuig rond, als onderdeel van een pilot. De Politie Eenheid Rotterdam wil testen of nieuwe videotechnologie kan helpen met 'hedendaags politiewerk.' Critici maken zich zorgen over de privacy van burgers en spreken van een glijdende schaal.
RTV Rijnmond | 8 augustus 2022 16:30 | Aangepast op 8 augustus 2022 16:30
Hoewel er op straat al veel camera's hangen, mist de politie naar eigen zeggen de mogelijkheid om snel videobeelden te kunnen maken. De oplossing? Een hypermoderne politiebus die nagenoeg alles kan filmen. Het busje is voorzien van een draaibare camera op een mast en vier dome-camera's die 360 graden beeld geven rondom het voertuig. De dome-camera's hebben zowel een thermische als een dag- nachtzichtsensor. Met een warmtebeeldsensor kan de politie door rookwolken en duisternis heen kijken. Ook liggen er bodycams in het voertuig waarmee gelivestreamd kan worden.

Er zijn in totaal vijftien agenten speciaal getraind om de camera's vanuit de wagen te bedienen. Het is ook mogelijk om de camera's vanuit de meldkamer te besturen. Zo kan er op afstand worden meegekeken en ingeschat of er extra politie-inzet nodig is, of minder. Volgens de politie dient het voertuig drie doelen: eenvoudiger overzicht creëren ter plekke voor agenten, een expert middels video laten meekijken en beelden kunnen tot slot als bewijsmateriaal worden gebruikt.
De nieuwe politiecamerawagen Politie Eenheid Rotterdam
'Creepy ontwikkeling'
De politie is enthousiast over het videovoertuig, maar er zijn ook critici. "Ik vind het juist best een heftige pilot", zegt Lotje Beek namens digitale burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom. Want je kunt ontzettend veel met dergelijke techniek, vertelt ze, zoals ook 'biometrische surveillance': gezichten herkennen, mensen identificeren en analyseren. De politie kan de camera's eventueel zelfs inzetten om te kijken of iemand thuis is, denkt ze.
"De politie heeft al veel bevoegdheden." Het gaat volgens Beek ook om de overige camera's die in de openbare ruimte hangen waar de politie toegang tot heeft, en anonieme accounts op sociale media waarmee mensen in de gaten worden gehouden. Daar komt dan óók nog een videoauto bij. Het is wat dat betreft een glijdende schaal denk Beek: de politie die steeds meer mag en kan.

Vincent Böhre, directeur en jurist bij Privacy First, sluit zich aan bij Beek. "Het is een creepy ontwikkeling. Het is de zoveelste stap naar nog meer cameratoezicht. Waar eindigt dit?" Böhre denkt dat de pilot het startschot zal zijn voor nog meer videosurveillance op straat. Zo'n project begint volgens Böhre met de beste bedoelingen en een aantal realistische doelstellingen. Hij kan zich voorstellen hoe praktisch zo'n voertuig is voor de politie. Het zou hem niet verbazen dat iedere politie-eenheid straks over een dergelijk auto beschikt - als de pilot succesvol is natuurlijk.

Zodra de videoauto is ingeburgerd, wordt de lat om deze te gebruiken lager gelegd, denkt hij. "Dat is een ijzeren wet." Eerst zal zo'n voertuig worden ingezet om strafbare feiten te signaleren of verdachten op te sporen. Vervolgens kan het ook gebruikt worden om bij demonstraties te surveilleren en daar mensen in het vizier te houden, zegt Böhre. "Dat heeft mogelijk gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting. Het heeft eerst een chilling effect en uiteindelijk durven mensen niet meer te protesteren. Ze kunnen namelijk niet meer anoniem te straat op."

'Je wordt overal gefilmd'
Strafrechtadvocaat Frank van Ardenne legt andere accenten dan Bits of Freedom en Privacy First. "Het is in ieder geval beter doordacht dan de scanauto's die tijdens de coronamaatregelen werden ingezet om te controleren of mensen wel anderhalve meter afstand hielden", zegt hij. "Als je door de stad loopt, moet je ook niet vergeten te lachen. Je wordt overal gefilmd. Dit is niet echt heel veel anders dan dat."

Van Ardenne denkt dat het videovoertuig voornamelijk wordt ingezet om te controleren of ergens meer of minder politie nodig is. "Dat wordt in ieder geval gepresenteerd als het belangrijkste doel. Het wordt interessant of de politie het middel daadwerkelijk alleen voor dat doel gaat inzetten." Hij wil daarom niet te snel oordelen over de pilot, maar juist wachten op de evaluatie. Hieruit moet volgen of de auto inderdaad slechts is ingezet voor capaciteitsvraagstukken en niet (ook) als extra opsporingsmiddel. Dan krijg je namelijk een hele andere discussie.”

Wat Beek en Böhre ook dwarszit is de wettelijke onderbouwing van de pilot. De politie beroept zich op artikel 3 van de Politiewet: “De politie heeft tot taak in ondergeschiktheid aan het bevoegd gezag en in overeenstemming met de geldende rechtsregels te zorgen voor de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde en het verlenen van hulp aan hen die deze behoeven.” Dat betekent in de praktijk dat de camera’s mogen worden gebruikt voor handhaving van de openbare orde, strafrechtelijk handhaving van de rechtsorde en hulpverlening, vindt de politie.

Beide critici zeggen dat de onderbouwing die de politie geeft 'te algemeen is', omdat je vrij veel onder het wetsartikel kunt scharen. "Er moet echt een betere wettelijke basis zijn", zegt Böhre.

Aan de bel trekken
Daarnaast vindt Beek dat het onduidelijk is wat nu precies het nut van het experiment is. "De meerwaarde van de pilot wordt tijdens en achteraf bepaald, het wordt niet vooraf voorspeld." Dat vindt ze lastig, zeker omdat uit recent onderzoek van Bits of Freedom blijkt dat de gemeente van Rotterdam zich onvoldoende aan de privacywetgeving houdt. De gemeente werkt niet aan het bevorderen van de privacy van haar inwoners, zegt ze, het gaat juist door met experimenten die de privacy verder in het geding brengen.

Advocaat Frank van Ardenne ziet het anders dan Beek en Böhre, geeft hij aan. Het is een experiment, dan wéét je vooraf helemaal niet wat het resultaat zal zijn, legt hij uit. "Als je het resultaat vooraf al moet weten, kan je nooit wat nieuws proberen. Overigens kunnen burgers bij misbruik ook tussentijds al aan de bel trekken bij de toezichthouder, de Autoriteit Persoonsgegevens in dit geval."

Het videovoertuig zal van augustus 2022 tot en met juli 2023 te vinden zijn in de straten van Dordrecht. Daar zal het door de stad patrouilleren, waarna de Eenheid Rotterdam uiteindelijk zal beslissen of de wagen daadwerkelijk meerwaarde heeft. Er wordt dan nagegaan of specifieke onderdelen van de auto als nuttig worden gezien, of dat het voertuig in bredere zin zal worden ingezet. De discussie over de surveillancewagen zal in ieder geval nog gevoerd worden, ook maatschappelijk.

De politie heeft zelf een aantal vragen en antwoorden op een rij gezet over het voortuig, de privacy en het maken van beelden op straat.


Dit artikel is ook verschenen op de website van onze mediapartner Rijnmond.

Lees meer over:

Politie|

Meest gelezen

Kapotte slagbomen Papendrechtse brug veroorzaken lange file op N3

Corrado Francke | Coen Theuwis | 27 mrt 2024 15:13

Bewoners zijn problemen in Dordts woonzorgcentrum zat: 'Het is een drama'

Corrado Francke | Coen Theuwis | 22 mrt 2024 17:38

Lees ook

Driekwart inbraakpogingen in Zuid-Holland succesvol, in Dordrecht ligt het percentage nog hoger

Het afgelopen jaar slaagde 78,6% van de inbraakpogingen in Dordrecht. In de gehele provincie lukte h...

Samenwerkingssymbool 'Blauwe Tegel' voor leefbaarder Reeland

Het vormt de kroon op het werk van buurtbewoners, netwerkpartners en wijkagenten. Donderdagmiddag is...

Dordtenaar mét drugs, maar zonder rijbewijs aangehouden

De politie in Waalwijk heeft maandag 26 februari een 37-jarige Dordtenaar gearresteerd.

Dordtenaar verwondt agent bij aanhouding

Een 44-jarige man uit Dordrecht heeft maandagmiddag in Roosendaal een politieagent in zijn rug en ge...

Van gewapende arrestaties tot het voorkomen van zelfmoord: Wouter fotografeerde agenten in actie

Op metersgrote borden op de Spuiboulevard zijn deze week foto’s van politieagenten te zien. De serie...

Vrouw ligt waarschijnlijk al maanden dood in huis in Papendrecht

De politie heeft maandag 19 februari het lichaam van een vrouw gevonden in een woning aan de Jasmijn...