Dick werd in zijn auto verpletterd door een stroomaggregaat, morgen hoopt hij eindelijk de waarheid te horen

Eigenlijk kon het veel en veel slechter, zegt Dick Spaans. Hij heeft die ochtend als vanouds gezwommen in het koude water van de Wantij. Morgen fietst de sportieveling traditiegetrouw weer helemaal terug naar zijn woonplaats Dordrecht als hij wiskunde heeft gegeven op zijn middelbare school in Krimpen aan de IJssel. Een rit van zeker twintig kilometer. Even lekker het hoofd leegmaken na een dag voor de klas. "Ik ben dankbaar dat ik er nog ben. Eigenlijk is dat een wonder."

Toevallig doet Spaans het op de ochtend van het ongeluk (28 januari 2020) net even anders. "Ik had die avond oudergesprekken op school. Die zouden tot negen uur duren. Ik zou wind tegen hebben op de terugweg. Ook nog eens door de duisternis en door de regen. Dat was zelfs mij teveel. Daarom ging ik bij uitzondering met de auto. Mijn vrouw reed mee, ze werkt in Capelle aan de IJssel. Ik zou haar eerst afzetten en daarna naar school."

De rit door de drukke ochtendspits eindigt die dag al bij de Van Brienenoordbrug. Hij is net de brug over neemt de afrit naar het Kralingseplein en dan gaat het mis. "Er was veel verkeer, het zicht was slecht door de regen en met windkracht 6 stond er aardig wat wind. Ik reed dus defensief. Ik had de stoplichten in het vizier en ging er rustig op af."

Vlak voor de afslag naar Capelle gebeurt het. Razendsnel. Een flits van een voorbijrijdende en opzij zwaaiende vrachtwagen. Oorverdovend lawaai. Het raam verbrijzelt. De auto zakt in, zover dat het dak Dick's handen op het stuur raakt. Hij ziet niets meer door het versplinterde raam. De auto blijft rijden en draait in een ruime bocht de andere weghelft op. Dick Spaans en zijn echtgenote Hester zetten zich schrap voor wat er ieder moment kan komen.

Dick: "Ik denk dat ik de rem heb ingetrapt. Misschien helpt dat nog enigszins, dacht ik. We wisten: als er iemand frontaal op ons klapt is het afgelopen. Wonder boven wonder kwam de auto tot stilstand. De verwachte klap bleef uit. We schreeuwden naar elkaar: eruit! eruit! Mijn vrouw wees me er nog op dat ik mijn gordel moest losmaken. Dat soort stomme details, dat onthou je."

Met - zo blijkt later - een gebroken nek, gebroken hand, kapotte rug, schouders en ribben wurmt Dick zich over de versnellingspook naar de bijrijdersdeur. Zijn lijf vlamt van de pijn. "Ik dacht: mijn lichaam valt uit elkaar." Zijn echtgenote pakt op zijn verzoek even later zijn weggeslingerde bril uit de auto en van de achterbank zijn werktas. Daar kan hij op zitten om niet op het koude, natte asfalt te hoeven, met zijn rug tegen de vangrail. "Mensen schoten van alle kanten te hulp. Een motoragent kwam toevallig langs en stopte. Hij heeft mijn hoofd langdurig vastgehouden. In mijn beleving hebben we eindeloos op een ambulance gewacht. Het was enorm druk die ochtend, met veel ongelukken."

"In het ziekenhuis heb ik nog wat rondgelopen. Pas uren later bleek dat ook mijn nek was gebroken. Daar hadden ze nog niet aan gedacht." Dick kan er ergens wel om lachen, een soort zwarte humor. Hij heeft nu tot in lengte van dagen titanium pinnen om zijn nekwervels op hun plek te houden. "Die zitten daar prima, zei de arts. Daar kun je oud mee worden."

Wie foto's van de ravage op de A16 en de verpletterde rode Skoda ziet, weet dat Dick er relatief goed van af is gekomen. "Meerdere pezen, mijn hand, ik heb er nog steeds last van, maar kan er prima mee leven. Ik had hersenschade kunnen oplopen, ik had in een rolstoel kunnen belanden. Ik ben allang blij dat ik nog leef."

Maar hoe kon dit bizarre ongeluk nu precies gebeuren? Dat is nog steeds niet helemaal duidelijk. Twee aggregaten op een oplegger. Waarvan er eentje de weg op wordt gekatapulteerd. Waren ze niet goed vastgemaakt? Was het een stuurfout van de chauffeur? Of gewoon domme pech? Een ongeluk dat eigenlijk niet te voorkomen was? Zeker lijkt wel dat de met aggregaten beladen aanhanger achter de vrachtwagen heen en weer zwiepte. En dat misschien de spanbanken zijn gebroken door de klap met de auto van Dick en Hester.

Als vrijdag tijdens de rechtszaak de chauffeur wordt gehoord, komt er misschien meer duidelijkheid. Al heeft Dick Spaans daar niet heel veel hoop op. "Ik ben na het onderzoek nooit gehoord, er is geen uitgebreid onderzoek gedaan. Ik voel me onvoldoende gehoord in dit ongeval." Wel heeft Dick justitie een brief gestuurd met zijn verhaal van die dag. Hij hoopt dat de rechter het wil lezen. "Het belangrijkste voor mij is een signaal geven naar de mensen die verantwoordelijk zijn voor dit soort dingen. Hou je aan de regels. Hoe is het mogelijk dat zo'n zware vrachtwagen flapperend van een brug af dendert? Het voelt gewoon als een aanslag."

Met onder andere een gebroken nek wacht Dick vanaf januari 2020 een maandenlange revalidatie. "Ik kon bijna niks meer. Maar ik wist: wat er ook gebeurt, ik raak niet depressief. Ik ben gaan wandelen in de Biesbosch. Iedere week ging er een vriend mee. Waren mijn veters los, dan kon ik ze niet strikken. Dan zakte hij op zijn knieën en maakte hij ze voor me vast. Dat vond ik fantastisch." Na ruim een half jaar opkrabbelen, is Dick weer terug voor de klas en trekt hij - voorzichtig - weer zijn baantjes in het zwembad of de Wantij.

'Gevalletje wrong time, wrong place' noemt Dick het ongeluk nu. "Met een fractie van een seconde verschil had het allemaal heel anders kunnen lopen. Goed of slecht. Voor mijn vrouw is het ook heel heftig geweest. Het ongeluk zelf, haar eerste reactie erna en toen de maanden die volgden. We hadden gelukkig al een goede band, maar die is nog verder verstevigd."

Als je de dood zo recht in de ogen kijkt, maakt dat je tot een ander mens? En hoe vaak trekken de beelden nog voorbij op zijn netvlies? "Ik droom er niet meer over en denk er minder vaak aan: de tijd heelt ook deze wond grotendeels. Het gaat op zich goed met me. Vorige week heb ik mijn laatste controle in het ziekenhuis gehad. Ik hoef niet meer terug te komen. Zodra het gips van mijn hand mocht, ben ik weer gaan rijden. Ik ben ook snel de Van Brienenoordbrug weer overgegaan. Op bezoek bij mijn vader in een verzorgingstehuis in Alkmaar. Rustig aan. Het lukte me." Vallen, opkrabbelen en weer doorgaan dus.

Toch is wel iets veranderd in Dick, er is nu een Dick van voor en van na het ongeluk. "Ik merk wel dat ik iets anders in het leven sta. Ik bewaak mijn grenzen beter. Regelmatig denk ik: ik heb genoeg gedaan vandaag. Dan pak ik een boek of kijk een film. Of ga wat mensen bellen. Een netwerk is belangrijk. In nood leer je je vrienden kennen, dat heb ik echt zo gevoeld."