Achterstanden, pasta met smac en geen kinderfeestjes: dit is leven zonder bestaanszekerheid

Situatie: alleenstaand,drie kinderen, werkt 32 uur.

Zou volgens SCP moeten leven van minstens 2652 euro netto: 'Daar zit ik zeker 600 euro onder.'

Ze wilde altijd kraamverzorgster worden, maar raakte tijdens haar opleiding zwanger. Daarna kwam het er niet meer van. De Dordtse Saskia werkt al bijna een leven lang, maar bouwde tijdens een slechte fase in haar leven forse schulden op. Tegen het einde van de maand heeft ze regelmatig nog maar een paar euro op haar bankrekening om met haar gezin van te kunnen leven.

"Ik heb het lang verstopt. Ik denk wel zes jaar", vertelt Saskia thuis op de bank. Ze is een dag vrij en haar drie zoons zitten op school. "Toen ik er voor uit durfde te komen,heb ik eindelijk hulp gezocht. Kinderfeestjes waren altijd lastig. Hoe breng je je kind naar een feestje als je geen cadeau kunt kopen? Mijn zoon voelde dat aan. Hij zei: ik zeg wel dat ik ziek ben. Dan hoef ik niet."

Saskia van Outheusden heeft een aanstekelijke lach en laat zich niet klein krijgen. Ze heeft een baan, maar behoort tot de ruim 200 duizend 'werkende armen' in ons land. Ze werkt bijna fulltime in een fabriek en doet vrijwilligerswerk voor andere mensen in armoede. Toen in een paar maanden tijd vijf familieleden overleden, waaronder haar moeder, liep Saskia's leven uit de rails. "Ik werkte achter de kassa bij McDonalds. Daar moet je eigenlijk vrolijk blijven. Vriendelijk en vrolijk zijn. Maar ik kon niet meer lachen."

Saskia kwam thuis te zitten, kon de huur niet meer betalen, werd uit huis gezet en liep een betalingsachterstand van 25 duizend euro op. Jaren later heeft ze, stukje bij beetje, inmiddels 15 duizend euro van dat bedrag terugbetaald.

Met het door het SCP genoemde bedrag van ruim 2.600 euro per maand zou ze dolblij zijn. "Dat ik eronder zit, merk ik aan alles. Ik moet voortdurend rekeningen doorschuiven naar de volgende maand. Vaak is dat de energierekening, dat is zo'n groot bedrag. Soms heb ik nog maar twintig euro op mijn rekening staan waar ik met een heel gezin acht dagen van moet leven. Shit, denk ik dan. Hoe ga ik dat doen?"

Ze weet inmiddels hoe ze toch overleeft. "Bij de Jumbo ga ik voor elf uur brood van de dag ervoor kopen, omdat het dan maar 25 cent kost. En we eten elke week pasta, met een blikje tomatensaus en smac (vlees uit blik, red). Een keer een hele pan maken en daar eten we dan twee dagen van. En friet met frikandellen. Nee, dat is niet gezond, maar wel heel goedkoop." Deze ochtend heeft ze zichzelf een 'verwenmomentje' gegund. "Het was zestien graden in huis. Ik had het zo koud. Ik heb de verwarming even aangezet."

Toch is Saskia optimistisch. "Heel in de verte zie ik een zonnetje schijnen, met een regenboogje erbij. Als ik mijn schuld heb weggewerkt, verwacht ik dat mijn leven makkelijker wordt. Ik krijg binnenkort een SchuldHulpMaatje. Dan gaan we samen mijn hele financiële situatie nog eens door. Zij gaan ook in overleg met mijn schuldeisers. Ik hoop dat we een regeling kunnen treffen waardoor een deel wordt kwijtgescholden. Tot die tijd betaal ik elke maand een klein beetje af, zoveel ik kan missen."

Saskia wil met haar ervaring graag andere mensen helpen. "Wat ik iedereen wil aanraden: wees open over je situatie en vraag om hulp. Die is er echt. Ga praten met het wijkteam of loop het buurthuis binnen. Er zijn zoveel regelingen of stichtingen waar je nog nooit van hebt gehoord." Zo krijgt ze zelf eens per week via de kerk een voedselpakket van de Albert Heijn.

Op de vraag wat ze zou doen met de 2.652 euro die het Sociaal Cultureel Planbureau de overheid adviseert voor mensen met een vergelijkbare gezinssamenstelling, heeft ze meteen een antwoord. "Groente en vlees kopen voor mijn kinderen."

Situatie: samenwonend, werkt 32 uur

Zou volgens het CPB moeten leven van minstens 2.100 euro: 'Sinds kort halen we dat net. Daarvoor was het minder.'

Robyn werkt op de broodafdeling van een supermarkt in Dordrecht. Haar partner werkt in een kringloopwinkel. Samen verdienen ze net boven de armoedegrens, maar moeten ze voortdurend oppassen met hun uitgaven. Voor de voedselbank is ze afgewezen, omdat ze naar eigen zeggen 97,02 euro te veel verdienden. Ze hoopt ooit voldoende te hebben om haar droom waar te maken: op vakantie naar Frankrijk of Italië.

"Ik was negentien en dacht: ik wil op mezelf. Op de particuliere markt huurde ik een huis voor meer dan duizend euro per maand. Ik dacht: dat is heel normaal. In die tijd had ik twee banen. Overdag werkte ik in de zorg en 's avonds was ik afwashulp. Alles om mijn huis te kunnen betalen. Toen vielen allebei die banen weg. Ik dacht: nou, dan ga ik wel enkel brood eten en betaal ik een maandje niet, vind een andere baan en betaal het terug. Maar zo makkelijk vond ik geen andere baan. De huurbaas zei maanden later: je loopt nu echt te veel achter. Huilend heb ik op mijn twintigste mijn moeder opgebeld: mama, ik red het niet. Wat moet ik doen?"

Met wat hulp van anderen kon Robyn de schuld bij haar huurbaas netjes afbetalen. Daarna heeft ze letterlijk geen cent meer en wil ze ook nooit meer in de schulden raken. Als ze later opnieuw het huis uit gaat, heeft Robyn een relatie en vindt ze een sociale huurwoning. Haar baan bij PostNL verruilt ze twee maanden geleden voor de supermarkt waar ze iets meer verdient. Ze zegt samen met haar vriendin net rond te kunnen komen. "Als we de ene week wc-papier kopen, kunnen we geen chipjes kopen. Dat doen we dan een week later weer."

"Je voelt wel dat alles 'kneiterduur' is geworden. Chips én koekjes, dat gaat niet meer. Of als we een maaltijd van Knorr kopen, dan moeten we de rest van de week goedkoper eten."

De vriendin van Robyn is haar hele leven al groot van fan van Bassie en Adriaan. "Op 23 november komt hun nieuwe bioscoopdocumentaire uit. Daar móet ze echt naartoe." Nu al maakt het stel keuzes en wordt er gespaard. Zo blijft de kachel bijvoorbeeld langer uit dan gepland. "Dan zitten we met een dikke trui aan. Of met ons hondje Whisky op schoot. Dat is ook lekker warm. Ik ga nu echt nog niet de kachel aanzetten. Als het niet anders kan doe ik dat in december."

Robyn en haar partner verrichten allebei betaald werk, maar zitten dus toch krap. "Met 40 en 32 uur kunnen we eigenlijk niet nog meer werken. Ik hoop gewoon dat het leven weer goedkoper wordt." Een buffer voor onvoorziene uitgaven hoort volgens de meeste definities ook bij 'bestaanszekerheid'. Robyn zegt inmiddels een buffertje te hebben, die ze dezer dagen strategisch wil inzetten. "Onze droger doet het niet meer goed. Op 'Black Friday' wil ik een nieuwe kopen. Ik wacht echt tot die dag en ga dan alle aanbiedingen bekijken."

"Ik vind het wrang dat je je in Nederland voor van alles kunt aanmelden: voedselbank, kledingbank en speelgoedbank. Maar zodra je er iets buiten valt, kun je het helemaal zelf uitzoeken. Dat voelt niet logisch. Ik zou zo graag een keer in de maand naar de voedselbank kunnen, maar verdien dus net iets te veel. Het gaat me helemaal niet om de luxe dingen. Ik hoef die chips niet. Maar dat het allemaal net wat makkelijker wordt. Dat je een keer op vrijdag een pizza kunt eten voor de televisie."

De aanstaande verkiezingen roepen geen bijzondere verwachtingen op bij Robyn. "Bij mijn vriendin wel. Die neemt drie dagen vrij, gaat voor de buis zitten en kijkt werkelijk alles. Zelf stem ik al mijn hele leven op GroenLinks. Wat de uitslag ook wordt, ik hoop dat er wat gebeurt met alle formulieren die je moet invullen als je tot de minima behoort. Eerst bij de gemeente. Dan weer bij de voedselbank alles invullen. Of bij de Sociale Dienst en dan weer bij de speelgoedbank. En dan heb je al die stappen gezet en dan wordt het afgekeurd, omdat je iets vergeten bent. Daar lopen mensen met een laag inkomen echt tegenaan. Of als je laagbegaafd bent, dan is het gewoon niet te doen. Dat is toch van de zotte."

Zelf heeft Robyn een droom. "Ik wil het liefst op vakantie naar het buitenland. Naar Frankrijk of naar Italië. Ik ben er allebei wel een keer geweest en vond het zulke mooie landen. De oudheden van Italië wil ik graag zien en nog een keer in Frankrijk naar de camping waar ik als kind bent geweest. De hele dag zwemmen in het meer. Ik zou dat graag nog een keer willen meemaken."