Hoe de inflatie toeslaat in een volksbuurt: 'Soms zetten mijn pubers stiekem de kachel aan'

Het was een opsomming van droge cijfers, deze dinsdag. De inflatie in 2021 kwam uit op 2,7 procent. Het hoogste percentage sinds 2003 werd vooral veroorzaakt door de prijsstijgingen in december. Maar achter die droge cijfers gaat soms een hele harde realiteit schuil. Maurice Laparlière doet verslag vanuit de Vogelbuurt. 

Het zong al even rond in de wijk. "Heb je het gehoord van Selma? Die gaat straks meer dan vierhonderd euro betalen voor gas en licht. Echt bizar!" Het is oktober 2021 en het woord 'energiearmoede' beheerst de Nederlandse media. De energieprijzen schieten omhoog en mensen met een variabel contract of een energiecontract dat bijna afloopt moeten vrezen. Als ik op de verjaardag van een familielid zit gaat het niet zoals gewoonlijk over Feyenoord, bitcoins of marathons lopen, maar over zonnepanelen op het dak en over een dikke laag isolatieballetjes in je kruipruimte.

Inmiddels is het stof neergedwarreld en is de 'schade' zichtbaar en voelbaar. Het leven is de afgelopen 25 jaar niet zo snel duurder geworden als nu. De inflatie is inmiddels meer dan zes procent ten opzichte van een jaar geleden. Dat zit hem vooral in alles wat met energie te maken heeft. Douchen, de verwarming aanzetten, of in bad gaan. Maar ook tomaten kopen die in een warme kas zijn gegroeid. Of sinaasappels die vanuit Spanje of Marokko hierheen zijn gevlogen. Iemand moet die dure diesel, kerosine of gas tenslotte betalen.

Selma* van de daverende stijging van haar energierekening blijkt echt te bestaan. Ze is moeder van vier kinderen, van wie drie nog thuis wonen. Ze is getrouwd en vrijwilliger in de bibliotheek op de basisschool van haar zoon. Het davert maanden later in haar hoofd nog steeds na van dat ene telefoontje, vertelt ze me. "Ik voelde al een beetje onraad en heb mijn energiemaatschappij gebeld. Wat zouden die hoge gasprijzen voor mij betekenen en mijn variabele contract? Ik weet nog precies waar ik was toen ik hoorde. Op school. Ik hoorde iemand praten, maar kon gewoon niet geloven wat er tegen me werd gezegd."

Die boodschap wordt gebracht met empathie, maar is ook spijkerhard. Mevrouw, u gaat naar 404 euro per maand. Ze betaalt op dat moment 181 euro voor haar gezin van vijf mensen. Ze herhaalt: "Ik kon het niet geloven. Ik kon gewoon niet geloven wat ik hoorde."Kruik en dekens

Of ze wil of niet, Selma - die leeft van een minimuminkomen - moet de werkelijkheid toch onder ogen zien. Wekenlang doet ze niets anders dan googelen en zoeken naar een uitweg. Die is er niet. De markt is compleet overstuur en overstappen biedt geen uitkomst. In paniek belt ze nogmaals haar energiemaatschappij, waar ze verder tevreden over is. Haar boodschap: dit kan ik gewoon niet betalen, dit gaat niet. Er wordt haar een verlaging van het maandbedrag aangeboden. Ze gaat van 404 euro naar 335.

"We hebben thuis een plan gemaakt", zegt ze over de periode die volgt als de herfst overgaat in de winter. "Met een kruik in bed en onder de deken op de bank. De verwarming lieten we uit. Alleen net voor het slapengaan ging hij aan. Even een klein beetje warmte. Verder dronken we veel koffie en thee. Soep ook. Om je toch een beetje warm te houden. Het scheelt gelukkig dat het geen koude winter is tot nu toe."

Haar gezinsgenoten gaan mee in het nieuwe regime. "Voor mijn kinderen is het vervelend, maar ze begrijpen dat het moet. Soms zetten ze toch even stiekem de verwarming aan. Ik snap ze wel, het zijn pubers. Maar het kan gewoon niet. We moeten volhouden. Elke maand kijken we hoe weer hoe het doorkomen. Gelukkig is het bijna lente."

Ook in de Vogelbuurt woont Vincent Schotel. Vincent vertelde me aan het het begin van de winter dat hij zijn kachel uit zou houden, hoe koud het ook zou worden. Ik zat in zijn woonkamer en zag een vastberaden man. Dit ging hij doen, dit was zijn plan. Het was niet anders en hij kon dit. Een horrorwinter werd het niet, maar de praktijk bleek hard. Hij kon zijn voornemen niet volhouden, zegt hij nu. "Het is soms gewoon té koud. Mijn woning staat op de nominatie gesloopt te worden en is slecht geïsoleerd. Heel af en toe, 's avonds, als het echt te erg wordt, zet ik mijn gaskachel even aan. Dan wil ik echt even warmte."

Vincent is gelukkig iemand die het glas halfvol ziet. "Het heeft ook een voordeel", lacht hij. "Ik zit nu veel vaker bij mijn vrienden. Even genieten van de warmte daar. Ik was werkloos en zag weinig mensen. Dat doet me goed, ik voel dat ik steviger in het leven sta." Vincent is sinds vorige week aan de slag gegaan als energieconciërge bij Drechtse Stromen. Met handige tips, tochtstrips en andere laagdrempelige middelen wil hij kosteloos de situatie verbeteren van mensen die in de kou zitten of maandelijks een fortuin betalen voor hun energierekening. Hij is dolblij met zijn nieuwe baan.

"Ik ga dinsdag langs mijn eerste twee adressen, een oudere dame die alleen woont en een gezin. Ik wil door hun woning lopen en op zoek gaan naar koude luchtstromen of naar ruimtes waar onnodig de kachel aanstaat. En zijn er nog energie slurpende gloeilampen in huis? Lekt er door de brievenbus kou naar binnen, dat is namelijk een beruchte plek. Samen met de bewoners ga ik aan de slag. Deze baan betekent veel voor me. Een inkomen, mezelf nuttig kunnen maken en onder de mensen zijn. Dit komt precies op het juiste moment."Kramp in je vingers

Een inkomen betekent in het geval van Vincent ook iets vaker thuis de kachel aan. Daar kijkt hij naar uit. Ik vraag hem wat kou doet met een mens. "Als eerste ging ik het voelen in mijn rug. Daarna in mijn vingers als ik zat te typen op de computer. Ik kreeg kramp. Steeds vaker had ik een loopneus. Ook zoiets raars: als je huis koud is, verdampt het water in je badkamer niet. Er staat dan altijd vocht op de vloer en op de spiegel."

Warmte, dat is ook waar Selma en haar gezin naar uitkijken. "Ik weet dat de overheid en gemeente minima zoals ik willen gaan helpen. Maar ik moet nog precies uitzoeken hoe dat gaat en waar ik moet zijn."

De hoge inflatie van dit moment gaat verder dan de energierekening, zegt Selma tot slot. "Komkommers die voorheen veertig of vijftig cent kostten, zijn nu een euro. Olijfolie is een stuk duurder. Een zak tomaten voor drie euro. Het is een heel nieuwe situatie voor ons. We konden ons altijd goed redden, maar nu hebben we het moeilijk. Het is gelukkig niet voor altijd. Dat hoop ik dan maar."