De twee schippers van ‘de Steur’ zijn inmiddels veroordeeld tot een taakstraf van 200 uur. Maar handelden zij als vrije jongens, of geheel in opdracht van een Papendrechts bedrijf? Deze woensdag staan in Rotterdam de toenmalig logistiek manager en het bedrijf zelf terecht. “Wij wisten van niks”, zeggen zij.
De Steur was één van de dertig schepen die op pad gingen voor de zandhandel. Het schip, bevaren door twee broers, pendelde heen een weer naar maar één locatie: Het plaatsje Doel in België. Althans, zo staat vermeld op de vaaroverzichten. In werkelijkheid zoog het meestal zand op in het Haringvliet en elders.
Waarom daar? Minder brandstofkosten want het was dichterbij én er hoefden geen belastingen te worden afgedragen op de winplek. Een getuige heeft verklaard: ‘Iedereen in de branche weet dat het gebeurt’.
'We doen het al jaren'
De schippers hebben gezegd dat het in opdracht van de zandhandel was. ‘Dat doen we al jaren, ik schat zo’n jaar of zeven.’ Er is een WhatsApp-gesprek met de logistiek manager bewaard gebleven. Op de vraag ‘moeten we er Rotterdam opzetten?’ antwoordde hij: ‘Doe maar Doel.’
Ook een van de toenmalige bestuurders van het bedrijf heeft verklaard: ‘De broers krijgen nu alle schuld, maar dat is onterecht. De logistiek manager heeft zelf ooit gevaren, hij weet best dat je niet elke dag heen en weer kan varen naar Doel. Dat lukt niet in die tijd.’
Eis: boete van 75.000 euro
De officier van justitie rekent het voor: naar Doel varen is zes á zeven uur. Daar zand opzuigen kost drie uur. Dan weer terugvaren zes á zeven uur. Het lossen van het zand bij de klant in Zuid-Holland of Noord-Brabant: twee á drie uur.
“Opgeteld zou het net kunnen binnen de 24 uur. Maar met twee mannen op de boot, soms vijf dagen achter elkaar: onwaarschijnlijk.” Hij spreekt van witwassen en valsheid in geschrifte en eist een taakstraf van tachtig uur tegen de logistiek manager en een boete van 75.000 euro voor het bedrijf.
“Het illegaal winnen van het zand gebeurde in een Natura 2000-gebied, beschermde, kwetsbare natuur. We hebben in Nederland en België een heel systeem opgetuigd waar je wel en niet zand mag winnen. Die balans raakt verstoord door dit soort praktijken.”
De reactie van de (toenmalig) logistiek manager is klip en klaar: “Ik heb never nooit niet de opdracht gegeven in het Haringvliet te werken.” De tekstsuggestie ‘zet maar Doel erop’ kent hij niet. “Wij wisten niet dat ze niet naar Doel gingen. We vertrouwden erop dat ze de opdracht gewoon uitvoerden.”
'Tegenstrijdige verklaringen'
De advocaat die zowel de verdachte als de zandhandel bijstaat, zet grote vraagtekens bij het bewijs. “De broers hebben tegenstrijdig verklaard: ook dat het bedrijf geen wetenschap had van hun praktijken. Dat ze ook belastend hebben verklaard, kan omdat ze zelf verdachten werden en buiten schot wilden blijven.” Een persoonlijk motief kan ook schuilgaan achter de verklaring van de toenmalig bestuurder van het bedrijf. “Hij zat in een ontslagprocedure, misschien wilde hij het bedrijf een hak zetten.”
En bovendien, zegt de advocaat: de zandhandel heeft helemaal geen financieel voordeel gehad bij deze illegale activiteiten. “Ze hebben keurig accijns betaald aan de Belgische overheid voor transporten die er niet zijn geweest. Dat is ruim twee ton te veel geweest. Ook hebben zij de gebroeders dus te veel betaald: ze zijn feitelijk zelf benadeeld.”
Tot slot: met zijn tweeën varen, dag na dag, kan wel degelijk: “Als de een stuurt, slaapt de ander. Er wordt hard gewerkt in deze bedrijfstak.” Zijn conclusie: integrale vrijspraak.
Concessie
Sinds de schippers werden betrapt in het Haringvliet gaat het niet goed met de Papendrechtse zandhandel. Het bedrijf is de concessie voor zandwinning uit de Rotterdamse Eemhaven kwijtgeraakt. “We zijn uit de put gezet.” De twee broers waren direct niet meer welkom en van de dertig schepen die destijds de wateren afstruinden naar ophoogzand zijn er nog twee á drie over. “We zitten in de rode cijfers.”
De rechtbank in Rotterdam gaat zich nu buigen over het bewijsmateriaal en komt op 5 november met een uitspraak.
Dit is een verhaal van onze mediapartner Rijnmond.
