Dordrecht, Netherlands

Bram en Jack gingen van 'in de goot' naar 'aan boord', hun toekomst als matroos was nog nooit zo mooi

Docent Michel Noordervliet van Stichting Mate en de kersverse matroos Bram van Waele Rijnmond
Bram de Waele had ‘een beetje domme dingen gedaan’ en zat al lange tijd thuis 'een beetje te niksen'. Jack Steinrath zat op vijf middelbare scholen maar haalde nooit een diploma. En toch draaien deze 19-jarigen inmiddels mee als matroos op een binnenvaarttanker. Dankzij Stichting Mate, een project in de scheepvaart dat ‘buitenbeentjes’ als Bram en Jack weer op het juiste spoor helpt.
RTV Rijnmond | 2 mei 2023 09:00 | Aangepast op 2 mei 2023 09:00
Deze week doen ze matroosexamen aan boord van de Mate; een zestig jaar oud binnenvaartschip dat is omgebouwd tot volledig leer- en werkschip. Het knopen leggen, het schip zeeklaar maken, de motortechniek en het aan- en afmeren: het gaat ze gemakkelijk af. Het examen blijkt uiteindelijk een formaliteit.

Wie had dat gedacht, een paar jaar geleden? De ouders van Bram uit Dordrecht zeker niet. Zij wisten destijds geen raad met hun 15-jarige zoon, die niet naar school wilde en met de politie in aanraking was geweest. Iemand raadde hen de Stichting Mate aan, misschien was dat iets voor hem? De jongen voelde er zelf aanvankelijk niet veel voor. Hij had nog nooit gevaren en bleef liever thuis. Tot hij met zijn ouders een rondleiding kreeg aan boord van het schip en twee dagen mocht proefvaren. Toen was hij om.
Bram was met 15 jaar een vroegere leerling maar wil nu op zijn 19e niet anders meer dan de binnenvaart Rijnmond
Vier jaar later loopt hij weer op het schip rond. Eerst geeft hij het dek nog even een zwabber zodat de vloer er glimmend bij ligt. Daarna duikt hij de trap af naar het ruim; naar de sobere tweepersoonshutten, inclusief douches en keuken. En er is een leslokaal, een gym en een grote ruimte met werkbanken, touwen, overalls en helmen.

Hier leren de leerlingen de kneepjes van het vak van een klein team aan begeleiders. Ze worden weggehaald uit hun thuisomgeving en slapen en werken 3,5 maand met elkaar aan boord van het schip. Bram vindt zijn weg als vanouds maar kijkt ook vol verwondering rond. “Er is niet veel veranderd zeg.” En: “Oh ja, daar werkten we toen mee.”

Het is inderdaad al even geleden dat hij hier voor het laatst was. Pas vanaf 19 jaar mag je het CBR-matroosexamen afleggen en daarom is hij na zijn opleiding en stage alvast aan de slag gegaan bij het Rotterdamse bedrijf Maaskade Bevrachters, één van de initiatiefnemers van het project. Hij draait onregelmatige diensten aan boord van ‘De Jobskade’, een 110 meter lange binnenvaarttanker.

Bram is duidelijk enthousiast om weer even terug te zijn. Als hij in het leslokaal een kaart van Europa spot, zegt hij met enige trots: “Kijk, hier ben ik allemaal al geweest: in België, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland. Met mijn ouders gingen we nooit zo ver op vakantie. Nu word ik elke dag op een andere plek wakker en zie ik steeds weer iets anders.”

De Mate is niet alleen de naam van het project, maar ook van het schip. Het is de letterlijke vertaling van het Engelse woord scheepsmaat. En het verwijst volgens docent Michel Noordervliet naar de term ‘mattie’, zoals de jongeren elkaar in straattaal aanspreken. Want van de straat komen ze vaak, soms letterlijk.

Noordervliet: “We richten ons op jongeren tussen de 15 en 23 jaar die een gedrags- en/of leerprobleem hebben en niet meer in het normale onderwijs passen. Ze hebben geen startkwalificatie, geen baan en thuis loopt het ook niet altijd lekker. Wij proberen ze hier om te buigen en uit de criminaliteit te houden. We leren ze gedrags- en sociale vaardigheden, geven praktijklessen en een klein beetje theorie.”

No-nonsense aanpak
Met een duidelijke structuur en no-nonsense aanpak weten de opleiders elk jaar tientallen jongeren te enthousiast te maken voor een baan in de scheepvaart. Jack Steinrath (19) uit Purmerend is één van hen. Hij ging op zijn zestiende niet meer naar school, toen hij het al op vijf scholen had geprobeerd.

Het niveau was volgens hem geen probleem, ‘maar als mensen zeggen dat ik iets moet, dan ben ik er al snel klaar mee.’ Op karpers vissen en met een bootje varen vindt hij wel leuk. Dus toen ze hem vertelden over een binnenvaartopleiding ‘helemaal in Rotterdam’ ging hij er voor. “En nu wil ik nooit meer aan de wal werken.”

Zijn vader is elektricien en zijn moeder werkt op kantoor. Een toekomst in de scheepvaart lag niet voor de hand. “Ik wist van niks, had geen idee dat de binnenvaartwereld zo groot was. Maar ik vind mijn werk nu superleuk.”

Ook hij kreeg na zijn opleiding een baan bij Maaskade Bevrachters aangeboden. Nu vaart hij aan boord van ‘De Ommoord’ en heeft de jonge matroos nooit meer moeite met opdrachten. “Als de kapitein vraagt ‘wil je even dit doen?’, dan doe ik dat met liefde. Misschien ook omdat ik inmiddels wat ouder ben.”

Inlezen, bijpraten en doceren
Docent Michel Noordervliet kan zich enigszins in hun situatie verplaatsen. Ook hij heeft geen achtergrond in de binnenvaart. Hij moest net als de jongens zichzelf alles aanleren, voor hij vanuit Stichting Horizon Educatief Centrum bij de Mate aan de slag kon. “Ik heb me veel ingelezen en laten bijpraten door schippers. De stuurman leert ze vooral de praktijk. Ik heb zelf bij justitie gewerkt en in het Cluster 4-onderwijs. Ik weet dus wel iets van deze jongeren, hun achtergrond en wat ze nodig hebben.”

Hij noemt het een pittige maar dankbare baan, die veel geduld vereist. “Het gaat om kansen geven en begeleiden naar een werkvloer. We doen het desnoods zeven keer voor tot ze het zelf kunnen. Hier mogen ze hun eerste stappen zetten, in een veilige omgeving, met een enthousiast team. Zodat ze hopelijk later voor zichzelf kunnen zorgen en naar een huisje-boompje-beestje-situatie kunnen toewerken.
De leerlingen werken en slapen een paar maanden aan boord van het schip en gaan daarna op stage Rijnmond
Niet iedereen slaagt. De enige twee meiden die zich hadden aangemeld zijn om verschillende redenen afgehaakt. En sommige jongens vinden hun vrienden op straat toch belangrijker dan hun eigen toekomst. “De buitenwereld trekt soms harder aan hen dan wij als binnenvaart kunnen bieden.”

Noordervliet zegt het zonder rancune. “Vooral de beginperiode is lastig, omdat ze meteen het hele programma moeten volgen van zeven uur ‘s ochtends tot half elf ‘s avonds. Niet iedereen kan dat aan. Sommigen raken ook nooit gewend aan een schommelend schip. Dat slaapt anders dan thuis.”

Twee weken op en af
Maar wie doorzet, wacht een zonnige toekomst. Want de vraag naar arbeidskrachten in de binnenvaart is groot. En de verdiensten zijn goed, door de onregelmatigheidstoeslagen en lange afwezigheid van huis. Jack prijst zich gelukkig met twee weken werk en daarna weer twee weken thuis. “Dan heb ik lekker veel tijd om te vissen.”
Bram geeft toe dat hij het misschien in het begin ook wat spannend vond. Nu is hij blij met zijn matrozendiploma en wil hij zelfs doorgroeien naar schipper. “Ik hou van de vrijheid en het avontuur. Het enige nadeel is dat je soms een feestje mist, maar na een jaar wen je daar aan. De structuur heeft mij veel gebracht. Ik kan nu dingen die ik nooit had verwacht te kunnen."

Lachend: "En ik denk dat mijn ouders ook heel blij zijn dat ik af en toe weg ben. Ik kan nogal aanwezig zijn, met mijn ADHD.”

Dit is een artikel van onze mediaparner Rijnmond

Lees meer over:

Binnenvaart|Dordrecht|

Meest gelezen

Papendrechtse brug vijf nachten dicht voor werkzaamheden

Redactie Streek 56 | Jasmijn Thomassen | 9 okt 2024 14:37

Lees ook

Faunaproject Weeskinderendijk van start: sloop komt steeds dichterbij

Voor vleermuizen en mussen wordt de Weeskinderendijk in Dordrecht onbewoonbaar gemaakt. Organisatie ...

Sterrenburgers voor Sterrenburgers blaast 15 kaarsjes uit

Vrijwilligersorganisatie Sterrenburgers voor Sterrenburgers (SVS) bestaat 15 jaar en daarom vieren z...

Papendrechtse brug vijf nachten dicht voor werkzaamheden

Rijkswaterstaat werkt van maandag 21 oktober tot en met 29 oktober 2024 aan de Papendrechtse brug. H...

Het Big Draw Tekenfestival brengt kleur naar Dordtse straten

Afgelopen weekend vond in Dordrecht het jaarlijkse Big Draw Tekenfestival plaats. Dit evenement, dat...

Verpleger randt bejaarde vrouw (81) aan, maar ontkent alles

Een 32-jarige zorgverlener uit Dordrecht stond vrijdag voor de rechter, omdat hij wordt verdacht van...

Dordrecht gekroond tot Sportgemeente van het jaar

Dordrecht mag zich ‘Sportgemeente van het jaar 2023-2024’ noemen, dat maakte Vereniging Sport en Gem...